Mga Nilalaman
Tandaan na ang tuyong ubo o dry cough ay isang uri ng ubo na walang plema. Madalas, ang tuyong ubo ay dulot ng pagka-irita ng lalamunan na maaaring dala ng an, maraming gamot at lunas para sa pangkaraniwang ubo na mabisa rin para sa tuyong ubo.
Subalit, kailangan ding alalahanin na ang tuyong ubo ay maaaring sintomas ng mas malalang sakit. Kung hindi naging mabisa ang mga pambahay na lunas o mga over-the-counter na gamot, kumonsulta sa doktor o pumunta sa ospital.
Gamot at Lunas
Image Source: unsplash.com
Gaya ng unang nabanggit, ang tuyong ubo ay maraming posibleng sanhi. Depende sa mga sanhing ito, may iba-ibang puwedeng gamiting gamot at lunas para maibsan o tuluyang mapawi ang tuyong ubo. Narito ang ilang mga gamot at lunas na ito:
- Pag-inom ng maraming tubig. Minsan, ang tuyong ubo ay sanhi lamang ng tuyong lalamunan. Subukang uminom ng tubig o iba pang likido, tulad ng katas ng prutas para mabasa ang lalamunan. Puwede ring maghalo ng kaunting pulot o honey sa maligamgam na tubig at ito ang inumin para mapaginhawa ang nairitang lalamunan.
- Pagsipsip ng mga lozenges. Sa pagsipsip ng mga lozenges o cough drops, natutunaw ng laway ang mga sangkap na kayang magpahinto nang panandalian sa ubo. Ang mga sangkap ng lozenges o cough drops ay nakapagbibigay ginhawa rin sa iritadong lalamunan. Tandaan lamang na ang lunas na ito ay hindi angkop sa mga batang anim na taong gulang pababa dahil mataas ang panganib na sila ay mabulunan.
- Pag-inom ng gamot sa sipon. Minsan, kaakibat ng sipon ang tuyong ubo. Subukang gamutin o lunasan muna ang sipon. Kadalasan, oras na mawala ang sipon ay nawawala na rin ang tuyong ubo.
- Pag-inom ng gamot sa ubo. Kung hindi naging mabisa ang pag-inom ng gamot sa sipon, mayroon din namang gamot sa ubo na puwedeng subukan. Mayroong dalawang uri ng gamot sa ubo: expectorant at antitussive. Ang mga expectorants ay para sa mga basa o ma-plemang ubo. Nagpapanipis ito ng plema para mas mabilis itong mailabas. Ang mga antitussives ay mas mainam naman para sa tuyong ubo. Sa madaling sabi, pinipigilan ng mga antitussives ang iyong cough reflex. Kaya naman ang ibang tawag sa mga antitussives ay cough suppressants.
- Pag-iwas sa mauusok na lugar. Mabilis maka-irita ng lalamunan ang usok na galing sa mga sasakyan, sigarilyo, at iba pa. Hangga’t maaari, iwasan ang mga mauuusok na lugar upang hindi rin makalanghap ng usok at mairita ang lalamunan. Kung ikaw ay naninigarilyo, makabubuting ihinto na ito.
- Mga Kung ang iyong tuyong ubo ay dulot ng allergy, puwedeng uminom ng gamot para sa allergy o iyong mga tinatawag na antihistamine. Maraming antihistamine ang puwedeng mabili nang walang reseta ng doktor.
- Paggamit ng humidifier. Maaari ring gumamit ng humidifier para mabasa ang hangin sa iyong kuwarto o bahay. Kadalasan, ang tuyong hangin ay nagiging dahilan para mairita ang lalamunan at ilong na maaaring mauwi sa tinatawag na non-allergic rhinitis. Ito ay nagdudulot ng pagbahing at pag-ubo.
- Paggamit ng corticosteroids. Kung ikaw ay may hika, lalo na ang tinatawag na cough variant asthma o CVA, isa sa mga sintomas nito ay tuyong ubo. Sa ganitong pagkakataon, mabisa ang mga corticosteroids na nilalanghap gamit ang inhaler. Tandaan na kailangan ng reseta ng doktor bago makabili ng mga inhaler para sa hika.
- Pag-inom ng acid reducers. Ang sakit na gastroesophageal reflux disease o GERD ay kadalasang nagdudulot din ng tuyong ubo. Dahil sa pag-akyat ng mga asido mula sa tiyan paakyat sa lalamunan, nagkakaroon ng pagka-irita na maaaring pagsimulan ng ubo. Puwedeng uminom ng acid reducers para mabawasan ang asidong umaakyat sa lalamunan.
Nabanggit rin kanina na ang tuyong ubo ay maaari ring sintomas ng ibang mas malubhang sakit. Kung ganito ang iyong sitwasyon, mahalagang kumonsulta sa doktor para mabigyan ng agaran at karampatang gamot at lunas.
Narito ang ilang mga sakit na maaaring magdulot ng tuyong ubo.
Image Source: wexnermedical.osu.edu
- Pulmonya. Ang pulmonya o pneumonia ay isang uri ng impeksyon sa mga alveoli sa baga. Maaaring maging banayad o malubha ang pulmonya. Kaya lamang, para sa mga sanggol, matatanda, at mga taong immunocompromised o may mahihinang resistensya, maaaring makamatay ang malubhang kaso ng pulmonya. Matatandaang ang pulmonya ay isa rin sa mga sintomas ng . Maraming puwedeng gamiting gamot at lunas sa pulmonya, ngunit depende ito kung ang nagdulot ng iyong pulmonya ay virus o bacteria. Ang viral pneumonia ay walang tiyak na gamot at kusa lamang itong nawawala. Habang hinihintay ang paggaling, maaaring magpahinga nang mabuti, kumain ng masustansyang pagkain, at uminom ng maraming tubig. Samantala, ang bacterial pneumonia naman ay maaaring mapagaling ng mga antibiotics. Puwedeng sabayan ng expectorant at pain relievers ang iniinom na gamot sa pulmonya, depende sa lubha ng mga sintomas.
- Idiopathic pulmonary fibrosis o IPF. Ang IPF ay isang sakit kung saan may namumuong mga scar tissue o pamemeklat sa baga. Habang kumakapal ang mga scar tissue, nahihirapan ding huminga ang pasyente. Isa sa mga sintomas ng IPF ay paulit-ulit na tuyong ubo. Sa ngayon ay hindi pa alam ang tunay na sanhi ng IPF, kaya naman itinutuon ang lunas nito sa pagpapa-alwan ng sintomas at pagpapabagal ng paglala ng sakit. Bukod sa mga gamot na pirfenidone at nintedanib, kadalasang oxygen therapy, pulmonary rehabilitation, at lung transplantation ang lunas para sa IPF.
- Pertussis. Ang pertussis o whooping cough ay isang nakahahawang sakit na nagdudulot ng malubhang kaso ng tuyong ubo. Sa bawat pag-ubo ay may maririning na matinis na tunog o “whoop” na siyang pinagmulan ng pangalan ng sakit na ito. Sa kabutihang palad, mayroon nang bakuna para sa Sa panahon ngayon, ang mga karaniwang nagkakaroon ng pertussis ay iyon lamang mga sanggol na hindi pa nababakunahan o mga matatandang humina na ang immunity dahil sa tagal ng panahon. Dahil ang pertussis ay dulot ng bacteria, puwede itong magamot sa pamamagitan ng antibiotic. Kadalasan ay nagkakaroon na ng immunity ang mga taong gumaling na mula sa pertussis.
- Kanser sa baga. Paminsan-minsan, ang tuyong ubo ay maaari ring maging sintomas ng lung cancer o kanser sa baga.. Kung dulot nga ng kanser sa baga ang iyong ubo, kadalasan itong nagbabago ng mga katangian. Halimbawa, puwedeng mag-iba ang tunog ng iyong ubo o kaya ay magdulot ng matinding kirot sa bandang dibdib. Magpakonsulta agad sa iyong doktor kung ang iyong tuyong ubo ay may kasamang dugo. Ang iba pang sintomas na dapat bantayan ay hirap sa paghinga, pananakit ng dibdib, humuhuning tunog kasabay ng paghinga (wheezing), at pamamaos.
- Pagpalya ng puso. Ang pagpalya ng puso o heart failure ay isang sakit na kung saan tumitigil sa pagtibok ang puso kung kaya’t hindi nabibigyan ng sapat na dugo ang mga bahagi ng katawan. Madalas na sintomas ng heart failure ang pabalik-balik na tuyong ubo, o kaya ay ubong may kasamang maputi o kulay maputlang rosas na uhog. Ang mga taong may sakit na coronary artery disease (CAD) o altapresyon ay mataas ang panganib na magkaroon din ng heart failure.
