Tetano (Tetanus) : Sintomas, Sanhi

Mga Nilalaman

Buod
Kasaysayan
Mga Uri
Mga Sanhi
Mga Sintomas
Mga Salik sa Panganib
Mga Komplikasyon
Pag-Iwas
Sanggunian:

Buod

Ang tetano ay kilala rin sa wikang Ingles bilang tetanus o lockjaw. Tinawag itong lockjaw sapagkat isa sa mga kauna-unahang sintomas ng sakit na ito ay ang paninigas ng panga at leeg. Isa itong uri ng bacterial infection na sanhi ng Clostridium tetani. Kadalasang nakukuha ang bacteria na ito kapag nasugatan ang isang tao.

Kapag naapektuhan ng tetano, ang pasyente ay makararanas ng paninigas ng leeg, panga, at mga kalamnan. Maaari ring magkaroon ng hirap sa paglunok ang pasyente at imboluntaryong pag-urong ng mga kalamnan. Bukod sa mga ito, maaari ring lagnatin ang pasyente dahil sa impeksyon.

Kung hindi agad maaagapan, maaaring magdulot ang tetano ng panganib sa buhay ng pasyente. Subalit, kung maaagapan naman, mataas din ang posibilidad na gumaling sa sakit na ito. Karaniwang nagbibigay ang doktor ng mga gamot na gaya ng tetanus antitoxin, mga antibiotic, tetanus toxoid, at mga muscle relaxant. Kung malubha na ang kalagayan ng pasyente, maaari rin siyang kabitan na ng ventilator, isang uri ng makina na tumutulong upang makahinga ang pasyente.

Kasaysayan

Noon pa man ay mayroon na’ng mga kaso ng tetano. Bagama’t wala pang gaanong tala tungkol sa sakit na ito noong panahon ng mga sinaunang sibilisasyon, alam na ng mga sinaunang tao na may kaugnayan ang pagkakaroon ng sugat at paninigas ng mukha.

Pagsapit ng taong 1884, naging matagumpay si Arthur Nicolaier sa paghihiwalay ng toxin o lason ng tetano mula sa isang uri ng bacteria na naninirahan sa lupa. Dahil sa pagkakatuklas na ito, mas pinalawig pa nila Antonio Carle at Giorgio Rattone ang tungkol sa bacteria na ito. Natuklasan naman nila Carle at Rattone na maaaring makuha ang tetano kapag itinurok sa katawan ang kontaminadong likido, gaya ng nana.

Noong taong 1897, natuklasan ni Edmond Nocard na ang tetanus antitoxin ay maaaring gamitin bilang prophylaxis at panglunas. Pagsapit naman ng taong 1924, matagumpay na nagawa ni P. Descombey ang kauna-unahang tetanus toxoid vaccine at unang nasubukan ito noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Mga Uri

Ang tetano ay may apat na uri. Kabilang dito ang mga sumusunod:

Generalized tetanus. Ito ang pinaka-pangunahing uri ng tetano. Sa generalized tetanus, naaapektuhan ang buong katawan ng pasyente. Subalit sa simula, ang pasyente ay nakararanas lamang ng paninigas ng mukha at likod, at hirap sa paglunok. Sa paglubha nito, maaaring magkaroon ang pasyente ng tonic posture o labis na pagliyad ng likod.
Neonatal tetanus. Ito ay isang uri ng tetano na nakaaapekto sa mga bagong silang na sanggol. Maaari itong makuha kapag kontaminado ang gunting na ginamit sa paggupit ng kanyang pusod. Subalit, mababa lamang ang posibilidad nito kung ang kanyang ina ay nagpaturok ng anti-tetanus habang buntis.
Localized tetanus. Ito ay isang napakadalang na uri ng tetano. Nangyayari ito kapag ang isang taong nabakunahan ng anti-tetanus ay nagkaroon pa rin ng tetano. Subalit, ang kaigihan lamang dito, ang naaapektuhan lamang ay ang bahagi ng katawan na nasugatan sa halip na buong katawan. Ganunpaman, maaari pa rin itong magresulta sa generalized tetanus.
Cerebral tetanus. Gaya ng localized tetanus, ang cerebral tetanus ay isang napakadalang na uri. Sa uring ito, ang pasyente ay nagkakaroon ng tetano dahil nagkaroon ng injury ang kanyang ulo o utak. Bukod dito, maaari ring magkaroon ng cerebral tetanus kung hindi nagagamot ang otitis media o impeksyon sa tenga ng pasyente.

Mga Sanhi

Image Source: commons.wikimedia.org

Ang sanhi ng tetano ay ang bacteria na tinatawag na Clostridium tetani. Naninirahan ang bacteria na ito sa lupa, alikabok, at mga dumi ng hayop. Kadalasan ding matatagpuan ang mga ito sa mga lugar na may maiinit na klima.

Maaaring makapasok ang bacteria na ito kapag ang isang tao ay:

Nasugatan, gaya ng pagtapak sa pako, nahiwa ng kutsilyo, at iba pa
Nagkaroon ng sugat dahil sa pagpapahikaw, pagpapa-tato, o pagpapaturok ng gamot
Nasunog ang balat

Bukod sa mga nabanggit, maaari ring magkaroon ng tetano dahil sa mga sumusunod subalit ito ay napakadalang:

Nakagat ng hayop o insekto
Pagkasira ng ngipin

Mga Sintomas

Sa mga unang yugto ng tetano, maaaring makaranas ang pasyente ng mga sumusunod na sintomas:

Paninigas ng leeg, panga, at mga kalamnan
Hindi makontrol na pagngisi ng kalamnan ng bibig o pagbungisngis
Pagiging hirapan sa paglunok
Pagkakaroon ng lagnat
Labis na pagpapawis
Pagkakaroon ng imboluntaryong pag-urong ng mga kalamnan
Pananakit ng mga kalamnan

Kadalasang lumalabas ang mga sintomas ng tetano 10 araw pagkatapos ng pagkakalantad sa bacteria na sanhi nito.

Mga Salik sa Panganib

Image Source: www.npr.org

Bata man o matanda ay maaaring magkaroon ng tetano. Subalit, mas malaki ang posibilidad na magkaroon nito kung nabibilang sa mga sumusunod na grupo:

Mga may edad 20 hanggang 64 pataas. Ayon sa mga tala, mas maraming tao na nasa edad 20 hanggang 64 ang nagkakaroon ng tetano sapagkat sila ang madalas na umaalis ng bahay at mas nalalantad sa iba’t ibang uri ng panganib na maaaring magdulot ng sugat sa katawan.
Pagkakaroon ng diabetes. Ang mga taong diabetic ay mas mahina ang resistensya ng katawan. Bukod dito, mas mataas ang posibilidad nilang magkaroon ng tetanus infection sapagkat sila ay may itinuturok na
Palagiang pagtuturok ng mga gamot. Gaya ng sa diabetes, ang mga taong nagtuturok ng gamot ay mas mataas ang posibilidad na magkaroon ng tetano. Bagama’t ang itinuturok ay gamot, nag-iiwan pa rin ito ng sugat sa katawan.

Mga Komplikasyon

Kung hindi agad magagamot ang tetano, maaaring magkaroon ng mga komplikasyong gaya ng mga sumusunod:

Pagkabali ng mga buto o fracture. Ang mga pasyenteng may malubhang tetano ay mapapansin na nakaliyad ang kanilang likod at mariing nakadikit ang kanilang mga braso papunta sa katawan. Ito ay mga senyales ng matinding paninigas ng kalamnan at maaari itong magdulot ng pagkabali ng mga buto o fracture.
Pagkakaroon ng pulmonary embolism. Ang pulmonary embolism ay ang pagkabara ng artery o ugat ng baga. Nangyayari ito sapagkat naaapektuhan na ng tetano ang paghinga ng pasyente.
Pagkakaroon ng aspiration pneumonia. Dahil hindi na makontrol ng pasyente ang kanyang mga kalamnang katulad ng dila, maaaring maipon ang laway at mapapunta sa mga baga. Kapag nangyari ito maaaring magkaroon ng impeksyon ang mga baga at magresulta sa aspiration pneumonia.
Acute kidney failure. Sa paglubha ng tetano, maaaring masira o madurog ang mga tisyu ng kalamnan at maglabas ng protina na tinatawag na Maaaring mapunta ang protinang ito sa urinary system ng pasyente at magdulot ng acute kidney failure o biglaang pagpalya ng mga bato.

Pag-Iwas

Image Source: www.medicaleconomics.com

Ipinapayo ng mga doktor na huwag ipagsawalang-bahala ang tetano sapagkat ito ay lubusang nakamamatay. Ganunpaman, ito ay madaling ma-iwasan. Upang hindi magkaroon ng tetano, iminumungkahi na gawin ang mga sumusunod:

Pagpapabakuna laban sa tetano. Ito ang pinaka-mabisang paraan upang maka-iwas sa tetano. Kadalasan, ibinibigay ito sa mga sanggol na may edad na 6 na linggo. Subalit, iminumungkahi rin ng mga doktor na magpabakuna muli laban sa tetano, lalo na para sa mga buntis.
Pagsusuot ng mga tsinelas o sapatos. Nagsisilbi itong proteksyon upang hindi madaling masugatan ang mga paa, lalo na ng mga matutulis na bagay.
Pagsisipilyo araw-araw. Panatilihin ding malinis ang mga ngipin upang hindi ito masira. Kapag nasira ang mga ngipin, maaaring makapasok ang bacteria na sanhi ng tetano.
Paghuhugas ng mga kamay. Ugaliing maghugas ng mga kamay sapagkat maaaring nakapitan ito ng bacteria na sanhi ng tetano. Kapag hinawakan ang sugat ng maruruming mga kamay, maaaring magkaroon ng tetano.
Paglilinis agad ng sugat. Kung nasugatan, agad na linisin ito kahit mababaw lamang. Gumamit ng tubig at sabon upang matanggal ang mga dumi at

Tetano (Tetanus)