Kuliti (Stye) : Sintomas, Sanhi

Mga Nilalaman

Buod
Kasaysayan
Mga Uri
Mga Sanhi
Mga Sintomas
Mga Salik sa Panganib
Mga Komplikasyon
Pag-Iwas
Sanggunian

Buod

Ang kuliti ay ang pangkalahatang tawag sa impeksyon sa talukap ng mata na dulot ng staphylococcus bacteria. Ang kondisyong ito ay kilala rin sa tawag na stye o sty, at hordeolum naman sa larangang medikal. Kapag nagkaroon ng kuliti ang mata, ang itaas o ibabang talukap nito ay magkakaroon ng tila maliit na umbok, bukol, o butlig. Ang bukol ay kadalasang naglalaman ng nana at maaaring tumubo ito sa gilid na bahagi ng talukap kung saan tumutubo ang mga pilikmata o kaya naman ay sa loob mismo ng talukap.

Hindi naman isang seryosong kondisyon ang kuliti. Subalit, maaaring magdulot ito ng pananakit o hindi komportableng pakiramdam sa mata ng pasyente. Bukod dito, ang pasyente ay maaaring makaranas ng panghahapdi, pananakit, at pamamaga ng kanyang talukap. Maaari ring mangati at magluha ang kanyang mga mata dahil sa impeksyon at pagka-irita.

Ang kuliti ay kusang gumagaling, basta lilinisin ang mga mata araw-araw. Mayroon ding mga puwedeng gawin upang maibsan ang mga sintomas, gaya ng paglalagay ng hot compress, pagpapatak ng antibiotic drops, pagpapahid ng antibiotic cream, at iba pa. Kung ang kuliti ay masyadong malaki at maraming nana, maaari ring hiwain ito ng doktor upang umagos ang nana at tuluyang gumaling ang talukap.

Kasaysayan

Ang salitang “stye” ay unang naitala noong ika-17 siglo. Ayon sa mga mananaliksik, maaaring nagmula ang salitang ito sa salitang “styany” na mula naman sa pinagsamang “styan” at “eye.” Ang “styan” ay nangangahulugan na “riser” o “to rise.” Ibig sabihin, ang “eye” o mata ay nagkakaroon ng pag-aalsa o pamamaga ng bahagi nito.

Gaya ng nabanggit noong una, ang kuliti ay kilala rin sa tawag na “hordeolum.” Ang salita namang ito ay may kaugnayan sa salitang “hordeum” na ang ibig sabihin ay “barley.” Tinawag itong “hordeolum” sapagkat ang kuliti ay naihahalintulad sa hugis ng butil ng barley.

Mga Uri

Ang kuliti o stye ay mayroong dalawang pangunahing mga uri. Ito ay ang external stye at internal stye. Narito ang pagkakaiba ng dalawa:

External stye. Ang external stye ay kilala rin sa tawag na external hordeolum. Ito ang pinakalaganap na uri ng kuliti. Sa uring ito, ang kuliti ay tumutubo sa labas at gilid ng talukap, partikular na sa ugat ng pilikmata.
Internal stye. Ang internal stye ay kilala rin sa tawag na internal hordeolum. Sa uring ito, ang kuliti ay tumutubo sa loob ng talukap, kaya naman pakiramdam ng pasyente ay may kung anong bukol na tumatama sa kanyang mata.

Mga Sanhi

Image Source: www.freepik.com

Ang kuliti ay dulot ng impeksyon sa talukap na sanhi ng bacteria, tulad ng staphylococcus. Kung ang bacteria ay nakapasok sa hair follicle o ugat ng pilikmata, maaaring magdulot ito ng impeksyon at mabarahan ang mga oil gland. Kapag nangyari ito, ang labas o loob ng talukap ay magkakaroon ng bukol may lamang nana. Maaaring makapasok ang bacteria sa pamamagitan ng mga sumusunod:

Pagkusot sa mga mata gamit ang maruming kamay
Pagkairita ng talukap dahil sa ginagamit na makeup
Pagsusuot ng tuyo o maruming mga contact lens
Paggamit ng maruming bimpo o tuwalya sa mukha
Paggamit ng mga personal na bagay ng isang taong may kuliti, gaya ng tuwalya o makeup tools

Hindi naman lubos na nakahahawa ang bacteria na sanhi ng kuliti. Subalit, kung ang bacteria ay nasa mga bagay, tulad ng tuwalya, mga makeup tool, punda, at iba pa, maaaring lumipat ito sa mga mata kapag direktang napadikit sa mga bagay na ito.

Para naman sa mga paniniwalang magkakaroon ng kuliti kapag nanilip o namboso, ito ay walang katotohanan. Wala ring katotohanan na magkakaroon ng kuliti kapag natalsikan ng dugo ng manok ang mata. Ganunpaman, kung ang mata ay hindi agad nalinis matapos matalsikan ng dugo, maaaring magkaroon ito ng bacteria at magresulta sa kuliti.

Mga Sintomas

Masasabing may kuliti o stye ang isang tao kung siya ay nakararanas o nakikitaan ng mga sumusunod na sintomas:

Pagkakaroon ng tila mapulang bukol, pigsa, o tigyawat sa gilid ng talukap
Pakiramdam na may bukol sa mata
Pananakit ng talukap
Pamamaga ng talukap
Pagluluha ng mata
Pagkakaroon ng mga crust sa talukap
Pangangati ng mata

Mga Salik sa Panganib

Image Source: www.freepik.com

Ang lahat ay maaaring magkaroon ng kuliti. Subalit, mas mataas ang posibilidad na magkaroon nito kung nabibilang sa mga sumusunod na grupo:

Mga taong madalas hawakan ang kanilang mga mata nang hindi naghuhugas ng mga kamay
Mga taong gumagamit ng mga contact lens
Mga taong gumagamit ng makeup sa mga talukap ng mga mata
Mga taong may blepharitis, isang uri ng matagalang kondisyon kung saan ang mga gilid ng talukap ay palaging namamaga
Mga taong may rosacea, isang uri ng sakit sa balat na may sintomas na pamumula ng mukha

Mga Komplikasyon

Napakadalang lang namang magkaroon ng mga komplikasyon ang kuliti. Ganunpaman, kung ito ay lumubha, maaaring magresulta ito sa mga sumusunod:

Meibomian cyst. Ang loob ng talukap ay maaaring tubuan ng bukol kapag ito ay naipunan ng nanigas na langis at nana.
Preseptal o periorbital cellulitis. Maaaring magkaroon ng ganitong komplikasyon kung ang impeksyon na mula sa kuliti ay kumalat na rin sa ibang mga tisyu ng mata. Ito ay magdudulot ng matinding pamumula at pamamaga ng buong mga talukap.

Pag-Iwas

Image Source: www.prnewswire.com

Kung nagkaroon na ng kuliti noon, mas malaki ang posibilidad na magkaroon muli nito. Upang ma-iwasan ito, mainam na gawin ang mga sumusunod:

Maghugas muna ng mga kamay gamit ang sabon at tubig bago hawakan ang mga mata.
Ugaliing linisin ang mukha at bigyang pansin ang mga talukap. Sa paglilinis ng labas ng mga talukap, maaaring gumamit ng cotton buds at ilubog ito sa mainit na tubig na may sabon o
Bago matulog, hugasan muna ang mukha lalo na kung may Huwag ding kalimutang alisin ang mga contact lens bago matulog upang hindi magdulot ang mga ito ng panunuyo at pagka-irita.
Iwasang manghiram ng mga personal na gamit ng iba, gaya ng bimpo o tuwalya na ipinapahid sa mukha at mga mata.

Kuliti (Stye)