Gastritis

Buod

Ang gastritis ay isang uri ng kondisyon na nagdudulot ng pamamaga sa bahaging pumuprotekta sa loob ng tiyan laban sa mga asido. Marami at maaaring pabalik-pabalik ang mga sanhi ng kondisyong ito. Ang gastritis ay nagpapataas ng panganib sa pagkakaroon ng iba pang mga uri ng sakit sa tiyan, kagaya ng ulser, pagdurugo, o kaya ay kanser sa tiyan. Ang salitang gastritis ay hango sa matandang Griyego na “gaster” (tiyan) at “itis” (pamamaga).

Ang kondisyong ito ay dulot ng iba’t ibang mga irritant, kagaya ng mga mikrobyo, nakalalasing na mga inumin, labis na pagsusuka, at maging ng ilang uri ng mga gamot. Kapag hindi naagapan, ang mga ito ay maaaring magdulot ng pamamaga sa tiyan at ng paghina ng protective lining sa loob ng tiyan.

Ang mga taong mayroong gastritis ay nakararanas ng napakahapding pananakit sa itaas at gitnang bahagi ng tiyan. Bukod dito, sila ay maaring makaranas din ng pagsusuka, pagdudumi na may kasamang dugo, maging ng pagkahilo.

May iba’t ibang uri na ng mga lunas para sa kondisyong ito, pangunahin na ang mga antacid, antibiotic, at ang ilang mga pagbabago sa uri ng pamumuhay.

Read more

Mga Nilalaman

  1. Kasaysayan
  2. Mga Uri
  3. Mga Sanhi
  4. Sintomas
  5. Mga Salik sa Panganib
  6. Pag-Iwas
  7. Sanggunian

Kasaysayan

Unang ginamit ang salitang “gastritis” noong 1728 ni Georg Ernst Stahl, isang Aleman na manggagamot. Halos kasabay nito ay pinalawak ng Italyanong anatomical pathologist na si Giovanni Battista Morgagni ang pagsasalarawan sa pamamaga ng tiyan na maaaring sintomas ng gastritis.

Noon namang 1854 ay naobserbahan nina Charles Handfield Jones at Wilson Fox ang mga microscopic na pagbabago sa lining ng tiyan ng mga taong may gastritis. Pagkatapos ng mga panahong ito ay nagpatuloy ang marami pang mga pagsasaliksik ukol sa sakit na gastritis. Sa panahon natin, bagama’t nagpapatuloy pa rin ang mga pagsusuri ukol sa mga mas mabibisa pang paraan ng paglunas sa kondisyong ito, ay napakalawak na ng kaalaman ukol sa pangangalaga sa mga sintomas nito.

Mga Uri

May iba’t ibang uri ng gastritis at magkakaiba rin ang kanilang mga sanhi. Ang mga ito ay ang mga sumusunod:

  • Type A. Ito ay dulot ng pagkakaroon ng problema sa mga cell sa tiyan dahil sa pagkakaroon ng kondisyon sa immune system. Ang kondisyong ito ay nagpapataas din sa panganib ng pagkakaroon ng kanser, anemia, o kaya naman ay kakulangan sa bitamina.
  • Type B. Ito ang pinaka-karaniwang uri ng gastritis. Dulot ito ng bacteria na Helicobacter pylori na maaaring ring sanhi ng ulser sa tiyan, ulser sa mga bituka, at maging ng kanser.
  • Type C. Ito ay dulot ng mga kemikal na sumisira sa tiyan, kagaya ng mga nonsteroidal anti-inflammatory na mga gamot, bile, maging ng mga nakalalasing na mga inumin. Maaari rin itong magdulot ng pagdurugo ng tiyan at ng pagkakaroon ng problema sa lining nito.

Ang iba pang mga uri ng gastritis ay hypertrophic na gastritis na dulot ng kakulangan sa protina, at eosinophilic na gastritis na maaaring bunga ng pagkakaroon ng eczema o ng hika.

Mga Sanhi

Image Source: www.medicalnewstoday.com

Ang isa sa mga pangunahing sanhi ng gastritis ay ang pagka-irita ng lining ng tiyan na pumuprotekta rito laban sa gastric acid. Ang pagka-iritang ito ay dulot ng mga salik na kagaya ng stress, malabis na pag-inom ng nakalalasing na inumin, malabis na pagusuka, at ilang uri ng mga gamot. Ang mga ito ay nagpapataas ng antas ng asido sa loob ng tiyan.

Ang mga sumusunod ay maaari ring maging sanhi ng gastritis:

  • Pagdami ng Helicobacter pylori (H. Pylori) – Ito ay isang uri ng bacteria na nasa mucous lining ng tiyan. Kapag hindi ito nilunasan ay maaari itong magdulot ng impeksyon na maging sanhi ng ulser o kaya ay ng kanser.
  • Bile reflux – Ito ay ang pagdaloy ng bile mula sa bile tract papunta sa tiyan.
  • Bacterial o viral na mga impeksyon – May iba pang uri ng mga impeksyong dulot ng bacteria o kaya ng virus na maaari ring magdulot ng gastritis.

Ang gastritis na hindi nalunasan ay maaaring magdulot ng pagkawala ng maraming dugo. At kapag lumala pa ay maaaring magdulot pa ng kanser sa tiyan.

Sintomas

Image Source: thefourmusic.com

May iba’t ibang sintomas ang gastritis. Ang pinakakaraniwan sa mga ito ay ang pananakit ng tiyan sa may gitnang itaas na bahagi nito. Maaari rin na sa itaas na kaliwang bahagi ng tiyan ang pananakit. At sa mga malalalang kondisyon nito, ang sakit ay maaaring umabot sa likod ng katawan.

Bukod sa pananakit ng tiyan, ang mga sumusunod ay mapapansin din kapag mayroong gastritis:

  • Paglobo ng tiyan
  • Pagsuka ng dugo
  • Maitim o may dugo na dumi
  • Pagkakaroon ng kulay dilaw o kaya ay berde na mga sangkap sa sinuka
  • Pagkakaroon ng lagnat
  • Pagkahilo at pagkahimatay
  • Mabilis na pagtibok ng puso
  • Malabis na pagpapawis
  • Kakapusan ng hininga

Subalit, dapat malaman at tandaan na may mga kaso ng gastritis na walang kapansin-pansing mga sintomas.

Mga Salik sa Panganib

Image Source: www.medicalnewstoday.com

Ang sinuman ay maaaring magkaroon ng gastritis sa pamamagitan ng mga sumusunod na kondisyon:

Edad. Ang mga matatanda ay may mas mataas na panganib ng pagkakaroon ng gastritis, dahil ang mga lining ng kanilang tiyan ay maninipis na bunga ng kanilang edad. Sila rin ay mas lantad sa impeksyong dulot ng H. pylori o kaya ay sa mga autoimmune na mga kondisyon kaysa sa mga kabataan.

Malabis na pag-inom ng nakalalasing na inumin. Dahil sa labis na pag-inom ng mga nakalalasing na inumin ay madaling humina ang lining ng tiyan. Magiging mas mahina din ang tiyan laban sa mga kondisyong dulot ng pagkasobra ng dami ng asido sa loob nito.

Malabis na stress. Ang pagkakaroon ng stress ay napatunayang maaaring magdulot ng acute gastritis. Ito ay dahil nagpapakawala ng gastric acid ang tiyan kapag nakararanas ang katawan ng stress.

Dalas o regular na paggamit ng mga painkiller. Ang mga karaniwang painkiller, kagaya ng ibuprofen, aspirin, at naproxen, ay maaaring magdulot ng pabalik-balik na gastritis kung ang mga ito ay iniinom nang panayan. Ang mga ito ay nagpapahina sa mga sangkap na matatagpuan sa mga lining ng tiyan na pumuprotekta dito.

May kahinaan sa bacterial infection. Ang impeksyong dulot ng Helicobacter pylori ay karaniwan sa mga tao sa buong mundo. Subalit, iilan lamang sa mga apektado nito ang nagkakaroon ng gastritis. Kaya, kung ang isang tao ay may kahinaan sa impeksyong dulot ng bacteria na ito ay maaari siyang magkaroon ng gastritis. Ang ganitong uri ng kondisyon na matatagpuan sa ilang mga tao ay maaari ring namamana.

May autoimmune gastritis. Ang kondisyong ito ay nangyayari kapag ang mga sariling cell sa katawan ay umaatake sa mga cell sa tiyan. Ito ay maaaring dulot ng kakulangan sa vitamin B-12.

Maaari ring magkaroon ng gastritis ang mga taong may HIV/AIDS, may impeksyong dulot ng mga parasite, at maging ang mayroong Chrohn’s disease.

Pag-Iwas

Image Source: www.inc.com

Madaling iwasan ang gastritis. Kailangan lamang ay iwasan ang mga tiyak na nagdudulot nito, katulad ng mga aspirin, non-steroidal anti-inflammatory na mga gamot, nakalalasing na mga inumin, kape, at pati na rin ang paninigarilyo. Dapat ding iwasan ang pag-inom ng mga carbonated na mga inumin kagaya ng mga soft drink at ng mga inuming matataas ang antas ng citric acid.

Maaari ring gawin ang mga sumusunod na mga hakbang para lubos na maiwasan ang kondisyong ito:

  • Pagkontrol sa paraan ng pagkain, kagaya ng pagkain nang madalang at kakaunti lamang
  • Regular na pag-eehersisyo
  • Pagpapanatili ng malusog na timbang
  • Pag-iwas sa stress

Sanggunian