Gamot at Lunas
Ang ebola virus disease ay isang lubos na nakamamatay na sakit. Sa bawat 2 tao na nagkakaroon ng sakit na ito, 1 ang namamatay. Unang natuklasan ang sakit na ito noong taong 1976, subalit hanggang ngayon (taong 2020) ay wala pa ring opisyal na aprubadong gamot ang US Food and Drug Administration (FDA) para rito.
Gaya ng ibang mga viral na sakit, ang tanging magagawa lamang upang gumaling sa sakit na ito ay nakabatay sa lakas ng immune system ng isang tao. Ganunpaman, maaaring maibsan ang mga sintomas ng sakit na ito at tumaas ang posibilidad ng pasyente na mabuhay kung siya ay dadalhin kaagad sa ospital upang mabigyan ng masinsinang pangangalaga. Ilan lamang sa mga maaaring makatulong sa pasyente ay ang mga sumusunod:
- Pagkakabit ng suwero. Dahil nakararanas ang pasyente ng lagnat, pagsusuka, at pagtatae, mabilis siyang mawalan ng tubig sa katawan. Upang mapalitan agad ito, kailangan siyang kabitan ng suwero. Mas mainam itong paraan kaysa sa pag-inom lamang ng tubig o Ang karayom kasi ng suwero ay kinakabit sa mismong ugat upang mas mabilis na madalhan ang bawat bahagi ng katawan ng tubig. Kung ang pasyente ay makararanas ng dehydration, ang iba’t ibang bahagi ng katawan ay mas lalong mahihirapan sa paggawa ng kani-kanilang mga tungkulin. Kung hindi ito agad matutugunan, maaari itong magdulot ng pagpalya ng iba’t ibang mga organ. Bukod dito, nakatutulong ang paglalagay ng suwero sapagkat nagsisilbi itong bukas na daanan para sa mga gamot na ituturok lalo na sa panahon ng emergency.
- Pag-inom ng maraming tubig at oresol. Bukod sa pagkakabit ng suwero, makatutulong din ang pag-inom ng maraming tubig at oresol. Ang simpleng pag-inom ng tubig ay nakapagpapabawas ng kati ng lalamunan na nararamdaman ng pasyente. Siguraduhin lamang na ang iniinom na tubig ay malinis at napakuluan. Ang oresol naman ay nagtataglay ng mga kailangang asin o electrolyte ng katawan. Halimbawa ng mga electrolyte ay potassium at sodium. Sa tuwing nababawasan ng tubig ang katawan, ang mga electrolyte nito ay nababawasan din. Kapag uminom ng oresol, maaaring mapalitan ang mga ito. Ang oresol ay isang uri ng pulbos na hinahalo sa tubig. Kapag bibili nito sa botika, nasa isang maliit na pakete ito. Subalit, puwede ring makabili ng isang kahon nito na naglalaman ng 20 pakete na kadalasang nagkakahalaga ng PHP 200 pataas.
- Pagsasailalim sa oxygen therapy. Kung ang pasyente ay medyo nahihirapan sa paghinga, maaari siyang sumailalim sa oxygen therapy. Sa pamamaraang ito, lalagyan lamang ang ilong ng pasyente ng nasal cannula na nakakabit sa oxygen tank. Kung hirap pa rin sa paghinga kahit may nasal cannula na, maaari itong palitan ng doktor at ang ikabit ay oxygen mask para parehas na mabigyan ng hangin ang ilong at bibig. Sa mga malulubhang kaso, maaaring kabitan ang pasyente ng ventilator kung saan lalagyan mismo ang loob ng bibig ng pasyente ng tubo na umaabot hanggang sa mga baga. Ang tubo na ito ay nakakabit sa ventilator machine na siyang nagbobomba ng hangin sa mga baga ng pasyente upang makahinga.
- Pagsasalin ng dugo. Ang ebola virus disease ay nakilala rin noon sa tawag na ebola hemorrhagic fever. Ang terminong “hemorrhagic” ay tumutukoy sa abnormal na pagdurugo. Sa mga malulubhang kaso ng ebola, ang pasyente ay maaaring makaranas ng matinding pagdurugo sa loob ng kanilang katawan na lumalabas sa kanilang ilong o bibig. Dahil dito, nangangailangang masalinan ng dugo ang pasyente upang hindi humantong sa hypovolemic shock. Ito ay isang uri ng kondisyon kung saan maaaring manganib ang buhay ng pasyente dulot ng labis at mabilis na pag-unti ng dugo.
- Pagsasalin ng dugo ng pasyenteng gumaling na mula sa ebola. Batay sa istilo o paraan ng paggamot ng doktor, maaari rin niyang salinan ang pasyente ng dugo ng ibang pasyenteng naka-recover o gumaling na mula sa ebola. Ito ay sa paniniwalang ang katawan ng tatanggap na pasyente ay makagagawa ng mga antibody para malabanan ang sakit na ito. Ayon sa isang pag-aaral, ang mga pasyenteng nasalinan ng dugo ng mga naka-recover na pasyente ay may mas mababang posibilidad na manganib ang kanilang buhay.
- Pagpapanatili ng wastong presyon ng dugo. Dahil sa labis na pagkawala ng tubig sa katawan, maaaring bumagsak ang presyon ng pasyente. Mapapansin ang pagbaba ng presyon ng dugo sa unang 6 na araw hanggang sa ika-16 na araw ng pagkakasakit. Bukod sa pagkawala ng tubig, maaari ring magdulot ng low blood pressure ang pagkawala ng dugo.
- Pag-inom ng mga gamot para maibsan ang mga sintomas. Maaari ring magreseta ang doktor ng iba’t ibang gamot sa pasyente upang maibsan ang mga nararamdamang sintomas. Batay sa mga ipinapakitang sintomas, maaaring magreseta ang doktor ng gamot sa lagnat, gamot sa sakit ng ulo, gamot sa sakit ng tiyan, at iba pa.
Bukod sa mga nabanggit, marami ring mga eksperimental o makabaong gamot ang sinubukan ng mga doktor noong nagkaroon ng outbreak sa iba’t ibang lugar ng Aprika. Halimbawa ng mga eksperimental na gamot ay REGN-EB3, mAb114, ZMapp, at iba pa. Bagama’t naging mas mataas ang posibilidad na gumaling ang pasyente sa ebola sa tulong ng mga gamot na ito, hindi pa rin ito opisyal na aprubado ng FDA.
Habang nagpapagaling sa sakit na ebola, asahan na ilalagay ang pasyente sa isang isolated na kuwarto ng ospital upang hindi makahawa pa ng iba. Asahan din na ang mga doktor, nars, at iba pang kawani ng ospital na tumutulong sa pangangalaga ng pasyenteng may ebola ay nakasuot ng full personal protective equipment (PPE) upang maproteksyonan ang kanilang mga sarili na mahawa sa sakit na ito.
